Tekenbeet tijdens het tuinieren: zo voorkom én behandel je ze als een expert

01-08-2025

Het is een heerlijke zomerse dag. De zon schijnt, de vogels fluiten, en jij bent druk bezig in de tuin. Maar terwijl je tussen de bloemen en struiken werkt, kan er stiekem een klein beestje op je wachten: de teek. Niet groter dan een speldenknop, maar in staat om flink wat narigheid te veroorzaken. Gelukkig kun je veel doen om een tekenbeet te voorkomen, en mocht het toch gebeuren, dan weet je na het lezen van dit artikel precies wat je moet doen.

Waarom teken en tuinen vaak samengaan

Teken houden van vochtige, beschutte plekken. Denk aan hoog gras, dicht struikgewas of stapels bladeren. Precies de plekken waar jij als tuinier regelmatig komt. Vanaf zo’n plekje klimmen ze gemakkelijk over op een voorbijganger – in dit geval jij – zonder dat je het doorhebt. Eenmaal op je huid zoeken ze rustig een plekje om zich vast te bijten.

Het probleem? Teken kunnen de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich dragen, die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Een goede reden dus om alert te zijn, zeker als je vaak met je handen in het groen zit.

Voorkomen is altijd beter dan genezen

Je kunt een tekenbeet nooit 100% uitsluiten, maar je kunt de kans wel flink verkleinen. Begin met de juiste kleding: een lange broek, het liefst in je sokken gestopt, en een shirt met lange mouwen. Niet charmant, wel effectief. Lichte kleuren werken extra goed, omdat teken daarop beter zichtbaar zijn.

Ook insectenwerende middelen met DEET kunnen helpen. Breng het aan op onbedekte huid én op de randen van je kleding. Let op: gebruik altijd de juiste concentratie voor volwassenen of kinderen, en lees het etiket.

Een minder bekende tip: houd je tuin teken-onvriendelijk. Maai het gras regelmatig, verwijder stapels bladeren en snoei overhangende takken. Hoe minder schuilplekken, hoe kleiner de kans dat teken zich thuis voelen. In dit eerdere artikel geven we nog meer praktische tips voor tekencontrole in de tuin: Tekencontrole in de tuin: praktische tips.

Wat te doen als je toch gebeten wordt

Zelfs met de beste voorzorgsmaatregelen kan het gebeuren: je vindt een teek op je huid. Raak niet in paniek, maar handel wel direct. Hoe sneller je een teek verwijdert, hoe kleiner de kans dat hij ziekteverwekkers overdraagt.

Gebruik bij voorkeur een tekentang of -kaart. Plaats het hulpmiddel zo dicht mogelijk op de huid, bij de kop van de teek, en trek hem er langzaam maar gestaag uit. Draai niet, knijp niet, en smeer er geen olie of alcohol op – dat kan ervoor zorgen dat de teek juist meer bacteriën loslaat.

Controleer na het verwijderen of er geen restjes zijn achtergebleven. Ontsmet de plek daarna met alcohol of jodium. Noteer altijd de datum van de beet en de plek op je lichaam. Zo kun je eventuele symptomen later snel koppelen aan het moment van de beet.

Herken de signalen van een mogelijke infectie

Niet elke tekenbeet leidt tot ziekte, maar het is goed om alert te blijven. Eén van de bekendste tekenen van een infectie is een rode, ringvormige vlek die zich langzaam uitbreidt – ook wel de ‘erythema migrans’ genoemd. Deze kan pas dagen tot weken na de beet verschijnen. Andere signalen zijn koorts, spierpijn, vermoeidheid of gewrichtsklachten.

Zie je zo’n vlek of ervaar je klachten? Neem dan direct contact op met je huisarts. Hoe eerder een eventuele infectie behandeld wordt, hoe beter de vooruitzichten.

Controle is de sleutel

Maak er een gewoonte van om jezelf – en je huisgenoten – te controleren na het tuinieren. Let extra op warme, vochtige plekken zoals knieholtes, oksels, liezen en achter de oren. Bij kinderen is de haarlijn ook een favoriete plek voor teken.

Een snelle check kan een groot verschil maken. Hoe korter een teek op je huid zit, hoe kleiner het risico op ziekte.

Zorg dat je voorbereid bent

Een tekentang of tekenkaart kost maar een paar euro en kan je veel zorgen besparen. Leg er eentje in de keukenkast of tuinschuur, zodat je nooit hoeft te zoeken als het erop aankomt. Overweeg ook om een insectenwerend middel standaard bij je tuingereedschap te leggen. Zo wordt bescherming net zo vanzelfsprekend als het aantrekken van je tuinhandschoenen.

Een gezonde tuin én een gezonde tuinier

Tuinieren moet vooral leuk en ontspannend zijn. Door een paar simpele voorzorgsmaatregelen in te bouwen, kun je zorgeloos genieten van je groene paradijs. Houd je tuin netjes, draag beschermende kleding en check jezelf na elke tuinsessie. En mocht er toch een teek toeslaan, dan weet jij nu precies hoe je snel en effectief kunt handelen.